M.S. Swaminathan | डॉ. एम.एस. स्वामीनाथन; भारताच्या शेतीक्रांतीचे जनक यांना भारतरत्न पुरस्कार जाहीर

M.S. Swaminathan | भारताच्या कृषी क्षेत्राची मूळ धरलेल्या महान शास्त्रज्ञांपैकी डॉ. एम.एस. स्वामीनाथन यांचं नाव घेण्याआधीच त्यांनी केलेलं काम आपल्या डोळ्यांसमोर उभं राहतं. (M.S. Swaminathan) स्वामीनाथन हे भारतात झालेली हरितक्रांती (Green Revolution) ही शेती क्षेत्रातील एक क्रांतिकारी पर्व अवतरवण्याचे मुख्य शिल्पी होते. त्यांच्या कार्यामुळे भारतासारख्या वाढत्या लोकसंख्येच्या देशाला स्वत:ला पुरेसा अन्नधान तयार करण्याची क्षमता मिळाली.

शेती क्षेत्रातील योगदान:

• हरितक्रांती: १९६० च्या दशकात स्वामीनाथन यांनी गहू आणि भात या प्रमुख धान्यांच्या उच्चउपज देणाऱ्या जाती विकसित केल्या. या जातींमुळे भारताचे धान्यउत्पादन लक्षणीयरीत्या वाढले आणि देश स्वावलंबी झाला.
• आंतरराष्ट्रीय सहकार्य: आंतरराष्ट्रीय भात संशोधन संस्थेचे (International Rice Research Institute) महासंचालक म्हणून काम करत स्वामीनाथन यांनी आफ्रिका आणि आशियातील अनेक देशांना शेती क्षेत्राचा विकास करण्यासाठी मदत केली.
• शेती आणि वातावरण: शेती आणि पर्यावरण यांचा संतुलन राखण्यावर त्यांनी भर दिला. त्यांनी जैवविविधतेचे महत्त्व अधोरेखित केले आणि टिकाऊ शेती पद्धतींचा प्रचार केला.
• शेतकरी कल्याण: शेती क्षेत्राचा विकास ही केवळ उत्पादनाची बाब नाही, तर शेती करणाऱ्यांचं कल्याणही महत्त्वाचं आहे, हे त्यांनी नेहमीच लक्षात ठेवलं. शेतमालाला योग्य बाजारपेठ मिळावी आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढावे यासाठी ते प्रयत्नशील राहिले.

वाचा | Government Decision | शिंदे सरकारचा शेतकऱ्यांसाठी धडाकेबाज निर्णय! थेट मिळणार आर्थिक लाभ, जाणून त्वरित घ्या लाभ

पुरस्कार आणि मान्यता:

• डॉ. स्वामीनाथन यांच्या कार्याचा गौरव म्हणून त्यांना अनेक राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय पुरस्कार मिळाले. त्यांना १९८७ मध्ये पहिला जागतिक अन्न पुरस्कार (World Food Prize) देण्यात आला.
• त्यांना भारतरत्न पुरस्कार देऊन गौरव केला आहे.

डॉ. स्वामीनाथन यांनी शेती क्षेत्राचा धाडसीपणे विचार करून त्या क्षेत्रात क्रांती घडवून आणली. त्यांनी आपल्याला शिकवलेली गोष्ट म्हणजे, आपल्या ज्ञानाचा वापर समाजाच्या आणि पर्यावरणाच्या हितासाठी करणे हेच खरे यश आहे.

Web Title | M.S. Swaminathan Dr. M.S. Swaminathan; Bharat Ratna Award announced to Father of India’s Agricultural Revolution

हेही वाचा