Cotton Cultivation Technology| कापूस उत्पादन वाढीसाठी ‘अतिसघन’ तंत्रज्ञानाचा देशभरात विस्तार|

Cotton Cultivation Technology| पुणे: वाढत्या उत्पादन खर्च, घटत्या उत्पादन आणि बाजारभावातील अनिश्चिततेमुळे कापूस शेती कर्जात बुडवत आहे. यावर उपाय म्हणून सरकार ‘अतिसघन’ कापूस लागवड तंत्रज्ञानाचा देशभरात विस्तार करण्याचा विचार करत आहे. या तंत्रज्ञानामुळे उत्पादन आणि उत्पन्न दोन्ही वाढण्याची शक्यता आहे.

अतिसघन कापूस काय आहे?

या तंत्रज्ञानात, पारंपरिक पद्धतीपेक्षा जास्त रोपं प्रति हेक्टर लागवली जातात. यामुळे सूर्यप्रकाश (sunshine) आणि पाण्याचा जास्तीत जास्त वापर होऊन उत्पादन वाढते. मागील वर्षी ८ राज्यांमध्ये केलेल्या ९ हजार हेक्टर क्षेत्रावरील प्रयोगात यश मिळालं आहे. यातून एकरी १० हजार रुपये अतिरिक्त उत्पादन मिळालं असून, खर्चही फक्त ४ हजार रुपये जास्त आला आहे.

या तंत्रज्ञानाचे फायदे:

• उत्पादनात वाढ: या तंत्रज्ञानामुळे एकरी ९ ते १० क्विंटलपर्यंत कापूस उत्पादन मिळू शकतं. तर पारंपरिक (traditional) पद्धतीत हे प्रमाण ५ ते ६ क्विंटलच आहे.
• उत्पन्नात वाढ: उत्पादनात वाढ झाल्याने शेतकऱ्यांचं उत्पन्नही वाढतं.
• खर्चात बचत: योग्य नियोजन आणि तंत्रज्ञान वापरल्यास या तंत्रज्ञानातून खर्च कमी करता येतो.
• जमिनीचा जास्तीत जास्त वापर: या तंत्रज्ञानामुळे जमिनीचा जास्तीत जास्त वापर होऊन उत्पादकता वाढते.

वाचा:  Food poisoning| उन्हाळा आणि पावसाळ्यात वाढते अन्न विषबाधेचे प्रमाण; लक्षणे, कारणे आणि प्रतिबंधात्मक उपाय जाणून घ्या|

काय आव्हाने आहेत?

• कीड नियंत्रण: या तंत्रज्ञानात जमिनीत रोपांची संख्या जास्त असल्याने कीडीचा प्रादुर्भाव (Outbreak) लवकर होऊ शकतो. त्यामुळे योग्य कीटक नियंत्रण तंत्रज्ञान वापरणं गरजेचं आहे.
• तंत्रज्ञानाचा अभाव: अनेक शेतकऱ्यांना या तंत्रज्ञानाची माहिती नसल्याने त्यांचा वापर कमी आहे.
• सरकारी मदत: या तंत्रज्ञानाचा वापर वाढवण्यासाठी सरकारकडून शेतकऱ्यांना मदत आणि मार्गदर्शन गरजेचं आहे.

पुढील वाटचाल:

अतिसघन कापूस तंत्रज्ञान हे कापूस उत्पादन आणि शेतकऱ्यांचं उत्पन्न वाढवण्यासाठी उपयुक्त ठरू शकतं. या तंत्रज्ञानाचा देशभरात विस्तार करण्यासाठी सरकार, कृषी विद्यापीठं आणि संशोधन (Research) संस्थांनी पुढाकार घेणं गरजेचं आहे. तंत्रज्ञानाचा वापर वाढवण्यासाठी शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण आणि मार्गदर्शन देणंही गरजेचं आहे.

अर्थसंकल्पात काय अपेक्षा?

अतिसघन कापूस तंत्रज्ञानाचा (of technology) विस्तार करण्यासाठी सरकार अर्थसंकल्पात विशेष तरतूद करण्याची शक्यता आहे. यात तंत्रज्ञानाच्या प्रचारासाठी आणि शेतकऱ्यांना प्रशिक्षणासाठी निधीची तरतूद असू शकते. तसेच, या तंत्रज्ञानाचा वापर करणाऱ्या शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत देण्याची योजनाही जाहीर होऊ शकते.