Agriculture Irrigation | शेतकऱ्यांनो दुसऱ्याच्या जमिनीमधून पाइपलाइन करण्यासाठी कायदेशीर तरतुदी महिफ आहेत का? जाणून घ्या
Agriculture Irrigation | महाराष्ट्रात सुमारे ६० ते ७० टक्के लोकसंख्या शेतीवर आधारित आहे. पूर्वी शेती पावसाच्या पाण्यावरच अवलंबून होती, परंतु सरकारने जलसिंचनाच्या विविध प्रकल्पांद्वारे शेतकऱ्यांना पाणी पुरवठा करण्याची सोय केली आहे. यामध्ये नदी, कॅनॉल, मोठे व लघू सिंचन प्रकल्प, साठवण तलाव आणि बंधारे यांचा समावेश आहे. अनेक शेतकरी या पाण्याचा उपयोग करण्यासाठी त्यांच्याकडे पाइपलाइन किंवा पाटांच्या माध्यमातून पाणी नेण्याचा विचार करत आहेत. (Agriculture Irrigation)
पण असे करताना अनेक अडचणी उद्भवतात, विशेषतः जेव्हा पाणी दुसऱ्या शेतकऱ्यांच्या जमिनीमधून नेण्याची गरज असते. दुसऱ्या शेतकऱ्याचे संमती न मिळाल्यास, पाणी नेण्याचे काम थांबवले जाते. यामुळे शेतकऱ्यांच्या कर्जाचा (Agriculture Loan) बोजा वाढतो आणि त्यांचे पिक खराब होण्याची शक्यता निर्माण होते.
महाराष्ट्र शासनाने या अडचणींवर उपाय शोधण्यासाठी कायदेशीर तरतुदी केल्या आहेत. *महाराष्ट्र जमीन महसूल (पाण्याचे पाट बांधणे) अधिनियम, १९६६ आणि महाराष्ट्र जमीन महसूल (पाण्याचे पाट बांधणे) नियम, १९६७ या कायद्यांच्या अंतर्गत शेतकऱ्यांना त्यांच्या जमिनीवर पाट किंवा पाइपलाइन टाकण्याचा हक्क आहे, पण यासाठी शेजारच्या शेतकऱ्यांची संमती आवश्यक असते.
कायद्यानुसार, प्रत्येक शेतकरी फक्त आपल्या जमिनीच्या पृष्ठभागापर्यंतच हक्क राखतो. जमिनीच्या पृष्ठभागाखाली तीन फूट खोलीपर्यंत शासनाचा हक्क आहे. यामुळे, जर शेतकऱ्याला पाणी दुसऱ्या शेतकऱ्याच्या जमिनीमधून नेण्यासाठी पाइपलाइन किंवा पाट टाकायचा असेल, तर शेजारच्या शेतकऱ्याचे सहकार्य आवश्यक आहे.
या संदर्भात, महाराष्ट्र जमीन महसूल कायद्यात कलम ४९ च्या अंतर्गत, शेतकऱ्यांना त्या शेजारच्या शेतकऱ्यांचे कमी नुकसान करून पाणी नेण्याचा अधिकार आहे. अशा परिस्थितीत, तहसीलदार यांना वाद निवारणासाठी हस्तक्षेप करण्याची परवानगी आहे. शेतकऱ्यांना या प्रक्रियेचे पालन करतांना विहित नमुन्यात अर्ज करणे आवश्यक असते. यामुळे, शेतकऱ्यांमध्ये सामंजस्य राखणे आणि त्यांच्या अधिकारांचा आदर करणे महत्त्वाचे ठरते. शासनाच्या मार्गदर्शनानुसार, शेतकऱ्यांना त्यांच्या जमिनीतील पिकांना आवश्यक पाणी मिळवून देण्यासाठी कायदेशीर साधनांचा वापर करणे शक्य होईल.
हेही वाचा:
• बाजारात तुरीचे दर वाढले! शेतकऱ्यांनो ‘या’ बाजार समितीत तुरीला मिळतोय सर्वाधिक दर, जाणून घ्या