Cotton | केंद्रीय कापूस संशोधन संस्थेने विकसित केले ‘डिफॉलिएंट’; कापूस यांत्रिकीकरणाला चालना मिळणार!

Cotton | नागपूर: कापूस यांत्रिकीकरणाच्या टप्प्यात पानगळतीसाठी महत्त्वाचे ठरणारे ‘डिफॉलिएंट’ विकसित करण्यात नागपूर येथील केंद्रीय कापूस संशोधन संस्थेला यश आले आहे. भारतात सद्यस्थितीत ‘डिफॉलिएंट’ प्रकारातील एकही घटक नोंदणीकृत नसल्याने हे संशोधन महत्त्वपूर्ण मानले जात आहे.

संशोधनामागे काय कारण?

• भारतात कापूस वेचणीसाठी यांत्रिकीकरणाचा वापर वाढत आहे.
• यंत्राद्वारे वेचणीसाठी पानगळत (डिफोलिएशन) आवश्यक आहे.
• भारतात अद्याप ‘डिफॉलिएंट’ नोंदणीकृत नसल्याने यांत्रिकीकरणाला अडथळा निर्माण होत होता.

केंद्राचे यश काय आहे?

• केंद्रीय कापूस संशोधन संस्थेने यंत्राद्वारे वेचणीसाठी ‘डिफॉलिएंट’ विकसित केले आहे.
• हे डिफॉलिएंट एका संप्रेरकावर (हार्मोन) आधारित आहे.
• हे रसायन पान गळतीसोबतच परिपक्व होण्याच्या अवस्थेत असलेले बोंड उघडण्यासही सहाय्यभूत ठरते.
• याचा वापर कापसाच्या तंतूंची गुणवत्ता आणि मातीच्या आरोग्यावर परिणाम करत नाही.
• कमी तापमानातही (१५ अंश सेल्सिअस) हे डिफॉलिएंट प्रभावी आहे.

या संशोधनाचा काय फायदा?

• कापूस पीक व्यवस्थापनात मजुरी खर्च कमी होण्यास मदत होईल.
• वेचणीची क्षमता वाढेल.
• कापूस यांत्रिकीकरणाला चालना मिळेल.
• कापूस उत्पादकता वाढीसाठी मदत होईल.

पुढील टप्पा काय?

• ‘डिफॉलिएंट’ च्या वापरासाठी मार्गदर्शक तत्त्वे विकसित केली जातील.
• शेतकऱ्यांना या तंत्रज्ञानाचे प्रशिक्षण दिले जाईल.
• ‘डिफॉलिएंट’ च्या व्यावसायिक उत्पादनासाठी प्रयत्न केले जातील.

हे यश दर्शवते की भारतीय कृषी क्षेत्रात संशोधन आणि विकासासाठी मोठी क्षमता आहे. ‘डिफॉलिएंट’ सारख्या तंत्रज्ञानाचा वापर करून आपण कापूस उत्पादन अधिक कार्यक्षम आणि शाश्वत बनवू शकतो.