Sandalwood magician| अहमदनगरचा चंदनचा जादूगर: राजेंद्र गाडेकर
Sandalwood magician| अहमदनगर जिल्ह्यातील एक शेतकरी, राजेंद्र रावसाहेब गाडेकर यानी २७ एकरच्या माळरानावर चंदन लागवड करून शेती क्षेत्रात क्रांती घडवून आणली आहे. २०१४ साली झालेल्या दुष्काळामुळे पारंपारिक शेतीला मोठा धक्का बसल्याने त्यांनी पाणी आणि खर्च कमी लागणारी शेती करण्याचा निर्णय घेतला. याच प्रयत्नातून त्यांनी फळझाडे केंद्रित (concentrated) शेतीचा प्रयोग केला.
एकत्रित शेतीचा जादू
गाडेकर यांनी २७ एकरमध्ये डाळिंब, संत्रा, आवळा, सीताफळ आणि त्यात आंतरपीक म्हणन चंदन अशी एकात्मिक पीकपद्धती लागू केली. या प्रयोगामुळे त्यांना कोट्यवधींचा नफा मिळाला. त्यांनी केंद्र आणि राज्य सरकारच्या योजनांचा लाभ घेत १४ हजार चंदनाची झाडे लावली. आज ते या चंदनापासून अगरबत्ती (incense sticks) , तेल, पावडर असे विविध उत्पादन करून विक्री करतात.
चंदनाची काळजी आणि इतर पिके
चंदनाच्या झाडाला तीन वर्षांत बिया येतात आणि त्याला चांगला दर मिळत. चंदनाच्या वाढीसाठी त्यांनी प्रत्येक झाडाच्या जवळ कडुनिंबाचे झाड लावले. चंदनाची चोरी होऊ नये म्हणून त्यांनी झाडांभोवती काटेरी वनस्पती लावून आणि सौर कुंपण बसवून सुरक्षा व्यवस्था उभारली. याशिवाय डाळिंब, संत्रा, सीताफळ (Sitaphal) , आंबा आणि आवळ्याची पिके घेऊनही ते आर्थिक लाभ मिळवत आहेत.
प्रेरणा आणि मार्गदर्शन
स्वतःला आर्थिक स्थिरता मिळाल्यानंतर गाडेकर यांनी इतर शेतकऱ्यांनाही या दिशेने प्रेरित के. त्यांनी जवळपास ४०० शेतकऱ्यांना चंदन शेतीची माहिती देऊन मदत केली. आज अहमदनगरमध्ये गाडेकर हे नाव चंदन शेतीचे पर्याय म्हणून ओळखले जाते.
तंत्रज्ञान आणि पाणी व्यवस्थापन
गाडेकर यांनी तमीळनाडूतील मदुराई येथून सफेद चंदनाची रोपे आणली आणि त्याची लागवड केली. संपूर्ण शेतात ठिबक सिंचन आणि एक कोटी ७५ लाख लिटर क्षमतेचे शेततळे बांधून पाणी व्यवस्थापन (Management) केले. चंदनाच्या झाडाला आठवड्याला फक्त ४ लिटर पाणी पुरत.